Wspomaganie rozwoju dzieci młodszych

Rozwój dzieci najmłodszych należy wspierać w następujących zakresach:

• funkcjonowania w środowisku,
• samoobsługowym,
• komunikowania się,
• percepcji i koordynacji,
• czynności poznawczych,
• sprawności manualnej.

Pragniemy Wszystkim Rodzicom dzieci najmłodszych przedstawić poniżej propozycje zabaw i ćwiczeń wspomagających rozwój psychoruchowy maluszków. Zachęcamy do wykorzystania poniższych propozycji do wspólnej zabawy z dzieckiem w domu. 

FUNKCJONOWANIE W ŚRODOWISKU

• ustalenie możliwych do spełnienia zasad obowiązujących w domu (w przedszkole) - konsekwentne ich przestrzeganie,
• nabywanie umiejętności przerywania zabawy w określonym czasie,
• wyrabianie nawyku odkładania zabawek na swoje miejsce, 
• kształtowanie nawyku współdziałania z rówiesnikami podczs zabaw swobodny,
• pokazywanie, zachęcanie do zabaw tematycznych, np. w dom, w sklep, w lekarza; pomoc w zorganizowaniu takiej zabawy,
• krytyka konkretnego, niewłaściwego zachowania - nigdy nie dziecka!
• zachęta do określania własnego nastroju, nazywania stanów emocjonalnych (jestem wesoła, jestem zła, jestem smutna...), rozmowy z dzieckiem na ten temat,
• nagradzanie właściwych zachowań pochwałami,
• podejmowanie prób oceny zachowań postaci z bajek, opowiadań,
• wspólne wykonywanie prac plastycznych (rodzeństwo, cała Rodzinka),
• zabawy i ćwiczenia ruchowe w parach metodą Ruchu Rozwijającego W. Sherborne (patrz w zakładce " Warto przeczytać - metody pracy z dziećmi"),
• zapewnienie dziecku poczucia bezpieczeństwa, miłości, akceptacji (patrz artykuł "Dziecięce potrzeby, dziecięce emocje").

SAMOOBSŁUGA 

     W zakresie samoobsługi maluszek stopniowo powinien opanować podane niżej umiejętności:

•  mycie i wycieranie rąk,
• samodzielne wycieranie nosa,
• samodzielne zakładanie garderoby (bluzka, rastopy, spodnie, buty),
• odwracanie odzieży na drugą stronę,
• samodzielne składanie, układanie ubranek przed leżakowaniem jak i chowaniew szatni do szafeczki,

Powinniśmy umożliwić dzieciom nabywanie wyżej wymienionych umiejętności poprzez:

• praktyczne działania w łazience; przed pójściem spać oraz rano po spaniu.
• rozmowy,
• wzorzec zachowań dorosłych,
• zabawy dydaktyczne, np. wykorzystanie zabawki lalki do zapinania guzików, suwaków…

KOMUNIKACJA – ROZWÓJ MOWY I WYMOWY

W zakresie komunikacji prowadzimy z dziećmi szereg zabaw i ćwiczeń rozwijających mowę oraz doskonalenie wymowy.

Rozwój mowy:

• bogacenie slownika dzieci - nazywanie poznawanych czynności, spotykanych przedmiotów...
• słuchanie krótkich opowiadań o tematyce bliskiej dzieciom ilustrowanych obrazkiem,
• słuchanie wierszy i rymowanek recytowanych przez Rodzica,
• opowiadanie treści historyjek obrazkowych (3 – 4 proste obrazki),
• układanie słownego zakończenia do historyjek obrazkowych,
• samodzielne oglądanie barwnych książeczek obrazkowych o tematyce znanej dzieciom,
• nauka prostych wierszyków i wyliczanek,
• nazywanie przedmiotów, osób, czynności na obrazkach.
• wypełnianie przez dziecko poleceń mówionych mu na ucho,
• rozwiązywanie prostych zagadek słownych,

Doskonalenie wymowy:

 Ćwiczenia oddechowe:

• wdech i wydech (nos – usta, usta – nos, nos – nos, usta – usta),
• wdechy i wydechy: w różnych pozycjach (np. siedzącej, leżącej), z unoszeniem  rąk, z liczeniem,
• dmuchanie na płomień świecy, na kłębki waty, bibułkę, papier, wiszący balon,
• wydmuchiwanie powietrza przez rurkę do picia,
• nadmuchiwanie balonów,
• puszczanie baniek mydlanych,
• wydobywanie dźwięków z harmonijki ustnej, gwizdków, piszczałek,
• wymawianie na jednym wydechu:  ciągów samogłoskowych (aaa…, ooo….eee,), ciągów sylabowych (mamama, lalala, tututu, pipipi), ciągów wyrazowych (mama, mama),

      Ćwiczenia narządów mowy: 

• wysuwanie języka w różnych kierunkach, wypychanie językiem policzków, 
• zwijanie języka w rulonik,
• oblizywanie zębów, podniebienia, warg, sięganie językiem do nosa, brody
• ustawianie i poruszanie języka za pomocą szpatułek, palca,
• podnoszenie, podtrzymywanie wargami lekkich przedmiotów,
• ściąganie ust, zamykanie i otwieranie ust z demonstracją,
• opuszczanie, unoszenie, przesuwanie w lewo i prawo dolnej szczęki, wielostronne ruchy żuchwą,
• naśladowanie czynności żucia (żucie gumy, żelków),
• cmokanie, gwizdanie, strojenie min, zabawy z lizakiem,

PERCEPCJA I KOORDYNACJA

W tym zakresie usprawniamy percepcję wzrokową, słuchową oraz koordynację wzrokowo – słuchową.

Ćwiczenia usprawniające funkcje wzrokowe

• dopasowanie klocków do otworów,
• zabawy naśladowcze np. Ojciec Wirgiliusz,
• zabawy klockami do szeregowania,
• układanie par klocków lub obrazków,
• układanie np. patyczków wg wzoru (kwadracik, trójkąt, buda dla pieska...)
• wyodrębnianie różnic między obrazkami,
• dorysowywanie brakujących elementów w obrazkach,
• układanie wzorów w oparciu o zapamiętany wzór,
• loteryjki obrazkowe, dobieranie wg tej samej treści,
•  zabawy klockami do szeregowania (od najmniejszego do najwiekszego itp.)
• układanie kompozycji z patyczków, kamyków, muszelek, nakrętek plastikowych bez wzoru,
• dobieranie jednakowych obrazków

Ćwiczenia usprawniające funkcje słuchowe 

• wyklaskiwanie imion dzieci z podziałem na sylaby,
• maszerowanie w rytmie muzyki,
• różnicowanie i rozpoznawanie głosów przyrody,
• lokalizacja dźwięków z otoczenia,
• zabawy słuchowe np. co słyszysz? - dźwiek kluczy, zgniatanie gazety, przelewanie wody...
• rozpoznawanie głosów jadących pojazdów, odgłosów ulicy itp.
• ćwiczenia pamięci słuchowej powtarzanie zdania wypowiadanego przez Rodzica,
• klaskanie lub wygrywanie rytmu melodii na instrumentach perkusyjnych,
• wykonywanie poleceń np.: Włóż talerz do szafy. Ubierz misiowi czapkę.
• wskazywanie obrazka o którym czytamy zdanie,
• śpiewanie piosenek,
• czytanie rymowanych wierszyków,
• powtarzanie rymujących się wyrazów,
• wstępne ćwiczenia ze słuchania krótkich opowiadań (wykorzystanie ilustracji).

CZYNNOŚCI POZNAWCZE

W tym zakresie dążymy przede wszystkim do zapewnienia dzieciom lepszych szans edukacyjnych poprzez wspieranie ich ciekawości, aktywności,  a także kształtowanie tych wiadomości i umiejętności, które będa ważne w edukacji szkolnej.

• porównywanie, odnajdywanie podobieństw i różnic w przedmiotach i na obrazkach,
• zabawy paluszkowe,
• składanie obrazka pociętego na części,
• opowiadanie treści obrazka,
• układanie wzorów z mozaiki,
• wypowiedzi na temat pojedynczych obrazków,
• manipulowanie figurami geometrycznymi płaskimi,
•  dobieranie  ilustracji do określonego tematu,
• porównywanie liczebności tworzonych zbiorów,
• układanie dwóch obrazków wg kolejności wydarzeń,
• opowiadanie treści obrazków i ocenienie co wydarzyło się wcześniej, a co potem,
• rozwiązywanie prostych zagadek o bliskich, znanych przedmiotach
• wyszukiwanie w otoczeniu i w przedmiotach codziennego użytku kształtów figur geometrycznych,
• próby uczestnictwa w dialogu z wykorzystaniem pacynek czy innych przedmiotów,
• próby zabawy w teatr z wykorzystaniem różnych rekwizytów.

SPRAWNOŚĆ MANUALNA – MOTORYKA MAŁA

 W zakresie nabywania sprawności manualnej (motoryka mała) usprawniamy przede wszystkim mięsnie dl;oni i palcow przygotowując dziecko do prawidlowego chwytu narzędzia pisarskiego, a tym samym do pisania.

Przykłady ćwiczeń motoryki małej:

• swobodne bazgranie na dużych arkuszach papieru, flamastrami, kredkami…
• nawlekanie koralików, przewlekanie sznurków, tasiemek, sznurowadeł przez różne rzeczy i otwory,
• wieszanie ubranek dla lalek na sznurku i przyczepianie ich klamerkami do bielizny,
• zamalowywanie dużych powierzchni farbami grubym pędzlem,
• kalkowanie obrazków,
• obrysowywanie szablonów,
• wciskanie w tablicę korkową pinezek - wyjmowanie ich,
• zbieranie drobnych elementów (pieniążki, ziarenka grochu, fasoli, guziczki, …)
• cięcie po narysowanych liniach - prostych frędzelki, - falistych serwetki
• stopniowe wycinanie najpierw prostych, potem nieco bardziej skomplikowanych kształtów
• ugniatanie papierowych kul i rzucanie nimi do celu,
• wykonywanie drobnych ruchów palcami: spacerowanie palcami po stole, zabawa „idzie kominiarz po drabinie”, naśladowanie gry na pianinie, odtwarzanie rytmu padającego deszczu,
• modelowanie z plasteliny, modeliny, masy solnej,
• stemplowanie i kolorowanie,
• wydzieranie z kolorowego papieru i naklejanie wydzieranki na papier,
• ćwiczenia dłoni - wymachy, krążenia, uderzenia, pocierania, otwierania, zamykania
• ściskanie piłeczek.
• zwijanie palcami chusteczek, apaszek.
• rysowanie patykiem po ziemi.
• faliste ruchy ramion - zabawa w przylot i odlot bocianów.
• przy wolnym chodzie ruchy rąk jak podczas pływania żabką.
• zabawa w pociągi - ruch rąk naśladuje obroty kół.
• zabawa w pranie, rozwieszanie bielizny i prasowanie.
• zabawa w gotowanie obiadu - naśladowanie wałkowania ciasta, mieszania gęstej zupy, kręcenia kranem, ubijania piany,
• rzucanie woreczków lub piłeczek - kto dalej.
• toczenie piłki do dołka.
• podbijanie balonika wyłącznie palcami prawej i lewej ręki,
• "rysowanie" palcami w powietrzu określonego przedmiotu,
• układanie z elementów geometrycznych postaci ludzkich, zwierząt, domków itp.
• układanie z patyczków, np. płotów,

SPRAWNOŚć MOTORYCZNA ORAZ ORIENTACJA PRZESTRZENNA

  Celem ćwiczeń w zakresie motoryki dużej oraz rozwijania orientacji przestrzennej jest:

• Stymulowanie harmonijnego rozwoju sprawności ruchowej dzieci.
• Usprawnianie ruchowe dużych partii ciała .
• Rozwijanie świadomości własnego ciała i otaczającej go przestrzeni.
• Kształtowaniem estetyki ruchów, i ich harmonii.
• Rozwijanie orientacji przestrzennej.
• Wyrównywanie szans edukacyjnych.
• Rozwijanie swobody i koordynacji ruchów ciała.
• Orientowanie się w kierunkach związanych z  własnym ciałem.
• Rozwijanie wyobraźni przestrzennej.
• Troska o zdrowie dzieci i ich sprawność fizyczną.

 Przykłady ćwiczeń

• zabawy ruchowe terenowe (tory przeszkód),
• odnajdowanie przedmiotów, których położenie zostało słownie określone,
• rozpoznawanie, wskazywanie i nazywanie poszczególnych części ciała,
• zabawy z piłka ,
• ćwiczenia z przyborem ( w domu z butlka plastikowa, z puszką metalowa po mleku w proszku, z kocykiem, apaszką, wstążką na patyku),
• zabawy ruchowe,
• lokalizacja przedmiotów codziennego użytku,
• zabawy konstrukcyjne i manipulacyjne ( wznoszenie budowli z róznego rodzaju klocków),
• różnicowanie położenia przedmiotów w przestrzeni,
• układanki magnetyczne,
• zabawy ruchowe ze śpiewem, 

 Opracowała K. Matuszewska za J. Pytlarczyk